文化--浙江频道--人民网
Танб?р, (аз юнон?-?танб?ра?, ?тан?- яъне ?дил? ва ?б?ра?-яъне ?харошидан?), – сози миллии муси?ии то?икон, ки тор? мебошад. Аз ч?би зардолу, тут ва ?. сохта мешавад. Дар Аф?онистон ва ?збекистон низ маъмул аст. Танбур яке аз ?адимтарин асбоб?ои муси?ии Эрони бостон буд.
Танб?р, сози ?адимии то?икист, ки бо нохунаки филиз? навохта мешавад. Дар ?збекистон ва Аф?онистон низ маъмул аст. Косаи он низ нокшакл буда, дастаи дароз дорад. Косаи танб?рро аз ч?би тут, зардолу ва ?. сохта, бо тахтачаи тунук р?баст мекунанд. Косаи Танб?р бештар аз кундаи ку?наи ч?би тут сохта мешавад, ки ?арче ин ч?б ку?натар бошад ба далели хушк будани тор?ои он ч?б, тор дорои садои би?таре хо?ад буд. Парда?о аз ?инси р?даи г?сфанд ва даста ва пан?а маъмулан аз ч?би гирду та?ея мешаванд. Сарп?ши косаашро бештар аз ч?би чорма?з метарошанд. Барои мав?нокии овоз чанд ?ои сарп?шро с?рох мекунанд. Ми?дори парда?ояш 16-19-то буда, бо риштапай (аз р?даи ?айвонот тайёр мекунанд) баста шудааст. Танб?р?ои давраи ?адим (аср?ои 2-то милод ва 1милод) ду тор дошта, бо камонча навохта мешудаанд. Баъдтар дар замони Сосониён (аср?ои 3-7) танб?р такмил ёфт ва яке аз соз?ои маъмулу маш??ри он замон гардид. Тор?ои онро аз р?даи ?айвонот ва баъзан аз абрешим тайёр мекарданд. Муаллифони бештари маъхаз?о садои танб?рро мушобе?и сози маш??ри ?адима барбат медонанд. Вале тафовути танб?р аз барбат дар он будааст, ки танб?р косаи хурду дастаи дароз доштааст. Дар аср?ои минбаъда (аср?ои 8-10) танб?ри хуросон? дар сарзамини Осиёи Миёна ва Хуросон такмил ёфта, ба он тори сеюм илова гардид ва аз соз?ои маш??ри ма?омнавоз? ба шумор мерафт. Дар асоси маълумоти маъхаз?о ба чунин хулоса омадан мумкин аст, ки танб?р соз? ?адимии хал??ои форсу то?ик буда, дар даврони бостон мисли дигар соз?ои муси?? дар Осиёи Миёна ва Ховари Миёна ба ву?уд омада, сипас ба кишвар?ои Юнону Рум па?н гардидааст.
Танб?р дар т?ли бо та?йироти ?узъи то замони мо дар шакли сетораи дастадароз, ки косаи к?чаки нокшакл дорад омада расидааст. Дар нимаи дуюми садаи XX танб?р такмил ёфта, ба он тори чорум илова гардид. Ин шакли танб?р дар партитура овоз?ои регистри миёна ва пастро дар бар мегирад. Нотааш дар калиди скрипка сабт шуда аз навишташ як октава паст нишон меди?ад. Тор?ои танб?р бирин?? буда, бо фосилаи кварта ??р мешаванд: тори якуми ля-и октаваи хурд, тори ми-и октаваи хурд, тори сеюму чорум ля-и октаваи хурд. Яъни, се тори охир вазифаи ?амо?ангии зеровоз?ои ла?ниро и?ро мекунанд. ?а?ми садоди?ии танб?ри такмилёфта (чортора) аз нотаи ми-и октаваи хурд то ре (ми)-и октаваи сеюмро дар бар мегирад ва аз 30 пардаи филлиз? иборат аст. Парда?о дар даста насб шудаанд. Ин танб?р техник? буда, барои хонандагони навом?з ?уллай мебошад. Вале танб?ри хал??, бо тембру форами садояш аз танб?ри такмилёфта бартар? дорад.
Дар т?лии ?арн?о танб?рзанони маш??ри давр: Ра?имберди Танб?рии Самар?анд?, Зебопар?, Бузургхонт?ра ?офиз, Умар ?офиз, Содирхон ?офиз, ?ор? Каромат Танб?р?, ?о?? Мирзо, Ато?он Танб?роб?ул Танб?р?, Зу?урридин Бур?они Танб?р?, Гулоб Танб?р?, Бобо?ул Файзуллоев, Маъруф Тошп?лод Танб?р?, Шо?назар Со?ибов, Фазлиддин Ша?обов, Маъруфх??а Ба?одуров, Абдувал? Абдурашидов (аз ?арн?ои ?адим то аср?ои XX-XXI) ва ?. номбардори касби худ буданд.
Адабиёт
[вироиш | вироиши манбаъ]- Энциклопедияи адабиёт ва санъати то?ик. ?.3. - Душанбе,2004
- Вьзго Т.С. Музыкальные инструменты средней Азии // Исторические очерки.-М, ?Музыка?, 1980;
- Петросян А.И Инструментоведение // Узбекские народные инструменты.-Ташкент, 1980;
Адабиёт
[вироиш | вироиши манбаъ]- Энциклопедияи Советии То?ик : [дар 8 ?.] / сарму?аррир А. С. Сайфуллоев. — Д. : СИЭСТ, 1978—1988.